header banner
Default

De runensteen laat zien dat de Vikingkoningin minstens zo machtige was als haar echtgenoot


De eerste koning van Denemarken werd oppermachtig dankzij zijn vrouw. Dat blijkt uit een baanbrekende analyse van een aantal beroemde runenstenen.

Jellingsteen Tyra

Koningin Tyra staat op de grote runensteen van Jelling en was, volgens de legenden, het brein achter de verdedigingslinie Danevirke.

© Lorenz Frølich & Ritzau

Gorm de Oude en zijn vrouw Tyra Danebot zijn twee van de meest legendarische Vikingen uit de geschiedenis. De eerste koning van Denemarken en zijn koningin zorgden er vanaf 936 voor dat de lappendeken van Vikingrijken één sterke gecentraliseerde staat werd.

Maar de geschiedschrijving heeft zich vaak alleen gericht op Gorm. De verhalen over Tyra – zoals dat ze de machtige verdedigingslinie Danevirke tegenover Duitsland bouwde – zijn moeilijk te bewijzen en worden meestal afgedaan als slechts een legende.

Maar uit een nieuw, baanbrekend Deens-Zweeds onderzoeksproject blijkt nu dat de legendarische Vikingkoningin waarschijnlijk minstens zo machtig was als haar man, zelfs al voordat ze getrouwd waren.

Volgens de nieuwe studie richtte Tyra zelf verschillende runenstenen op en had ze haar eigen machtsbasis in Zuid-Jutland.

‘Niet alleen Gorm was koning. Ik denk zelfs dat hij alleen koning was omdat hij getrouwd was met Tyra,’ zegt Adam Bak, conservator bij het museum Kongernes Jelling.

3D-scans van runenstenen

Het nieuwe onderzoek is gebaseerd op nauwkeurige 3D-scans van zeven runenstenen, waaronder de beroemde runensteen van Jelling.

Het doel was om te achterhalen wie de runenhouwers van de verschillende stenen waren geweest, dus wie de beitel had gehanteerd.

De vorm, diepte en taal van de runen werden vergeleken. Speciale metingen kunnen onthullen in welk ritme de runen werden gekerfd en onder welke hoek de beitel werd vastgehouden. En door de resultaten te vergelijken is het mogelijk om individuele kenmerken te vinden die op verschillende runenstenen terugkomen en daarom waarschijnlijk door dezelfde runenhouwer zijn gemaakt.

Jellingsteen scans

Met behulp van handscanners kon de grote steen zorgvuldig gedigitaliseerd worden. Zo is elke beitelslag die meer dan 1000 jaar geleden is gemaakt in detail te bekijken.

© Ritzau

De onderzoekers concludeerden dat zowel de grote runensteen in Jelling als twee andere in Jutland waarop een Tyra wordt genoemd, zijn gemaakt door de runenhouwer Ravnunge-Tue.

Hij is een van de weinige Deense runenhouwers die we bij naam kennen, omdat hij de zogeheten ‘Læborgsten’ heeft gegraveerd:

‘Ravnunge-Tue kerfde deze runen voor Tyra, zijn koningin.’

Lange tijd wisten we niet zeker of dit dezelfde Tyra was als de vrouw van Gorm. In de Vikingtijd kon koningin echter ook ‘dame’ of ‘minnares’ betekenen, en bovendien was Tyra een veel voorkomende naam.

‘Nu is er nog maar een heel kleine kans dat het niet dezelfde Tyra is die op de twee runenstenen staat,’ zegt Lisbeth Imer, runologe bij het Nationaal Museum van Denemarken.

Aangezien de stenen in Jelling en de stenen in Jutland door dezelfde runenhouwers zijn gemaakt, lijkt het erop dat de Tyra die de macht had om runenstenen in Jutland op te richten later de beroemde koningin Tyra werd. En dat Ravnunge-Tue haar persoonlijke runenhouwer was.

De man achter ’s werelds beroemdste runensteen is gevonden

Het museum Kongernes Jelling is zeer te spreken over de ontdekking:

‘We hebben de kunstenaar gevonden die de beroemdste runensteen ter wereld heeft gemaakt. ‘Dit behoort tot de belangrijkste kennis die we in vele, vele decennia hebben opgedaan,’ zegt museumconservator Adam Bak in de Deense media.

Het betekent dat Tyra in totaal op vier runenstenen wordt genoemd. Dat is meer welke Viking dan ook.

‘Dat geeft aan dat koningin Tyra veel belangrijker was dan we ons eerder realiseerden. Ze kwam waarschijnlijk uit een prominentere en oudere familie dan Gorm de Oude,’ vertelt Imer aan het Deense medium Ritzau.

De baanbrekende resultaten worden op 11 oktober gepubliceerd in het gerenommeerde tijdschrift Antiquity.

Sources


Article information

Author: James Prince

Last Updated: 1702341481

Views: 1416

Rating: 4.3 / 5 (46 voted)

Reviews: 86% of readers found this page helpful

Author information

Name: James Prince

Birthday: 1947-12-23

Address: 3375 Jonathan Roads, Morrisside, SD 88204

Phone: +4057287652350042

Job: Chemist

Hobby: Chocolate Making, Surfing, Photography, Hiking, Running, Cross-Stitching, Archery

Introduction: My name is James Prince, I am a vibrant, candid, vivid, valuable, irreplaceable, capable, priceless person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.